Cijfers en tendensen

Cijfers 2020

man's hand kijkt naar grafieken

Het RSVZ bezit een uitgebreide verzameling statistische gegevens over het sociaal statuut van de zelfstandigen en de vennootschappen. Op basis van deze rijke informatiebron beantwoordt het Rijksinstituut onder meer vragen van andere openbare instellingen, verstrekt het gegevens voor wetenschappelijke onderzoeken, voert het studies uit en maakt het simulaties op.

Evolutie van het aantal verzekeringsplichtigen per socialeverzekeringsfonds

Toestand op 31 december

Socialeverzekeringsfonds20162017201820192020
Group S
37.49438.11038.24238.17938.231
Xerius143.198154.379165.554177.501192.192
Liantis183.614191.066197.536203.328211.421
Partena138.068136.813135.901136.281136.498
Acerta283.573286.663288.142296.295307.736
Securex Integrity122.648127.760132.309135.833137.387
Incozina12.56312.59712.42012.30312.068
Multipen11.79211.75611.71311.58211.437
Steunt Elkander15.14015.00314.80014.88914.755
Caisse Wallonne d’Assurances Sociales de l’U.C.M.98.829102.301104.974108.188110.878
Nationale hulpkas voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen11.60311.31511.05510.63610.144
TOTAAL1.058.5221.087.7631.112.6461.145.0151.182.747

Ondanks de gezondheidscrisis zien we in 2020 zoals in de afgelopen jaren een toename van het totaal aantal aangesloten zelfstandigen, met als eindbalans een totaal van 1.182.747 (767.126 mannen en 415.621 vrouwen). Dit is een stijging met 37.732 eenheden of +3,30% in vergelijking met 2019.

 

Deze groei betreft alle categorieën van aangeslotenen en alle bedrijfstakken, met uitzondering van de visserijsector, die al een aantal jaar een afname kent. Enkel de hoofdactiviteiten in het Duits taalgebied vertonen een lichte daling.

 

Het totaal aantal starters daalt in vergelijking met de 2 voorgaande jaren, maar ligt nog steeds hoog (116.597 in 2020/ 126.485 in 2019/ 119.000 in 2018). 

Evolutie van het aantal verzekeringsplichtigen (zelfstandigen + help(st)ers)

Verdeling per taalgebied en aard van bezigheid

Taalgebieden
Jaren (1)
HoofdbezigheidBijkomende bezigheidActief na pensioen(leeftijd)Totaal
MannenVrouwenTotaalMannenVrouwenTotaalMannenVrouwenTotaal
Nederlands taalgebied2017284.402158.044442.44696.90764.123161.03048.96014.79663.756667.232
2018288.880160.471449.351100.12667.486167.61250.52014.95365.473682.436
2019295.540162.786458.326104.19571.047175.24253.72816.11369.841703.409
2020305.042 166.960472.002108.77475.549184.32356.69317.21073.903730.228
Frans taalgebied2017119.75564.746184.50144.74833.48678.23423.0248.51131.535294.270
2018120.60865.589186.19745.48635.33780.82324.2158.89333.108300.128
2019121.54866.170187.71846.84037.55984.39925.4529.49234.944307.061
2020123.65167.350191.00147.73639.64187.37726.90010.13937.039315.417
Tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad201761.67721.35983.0369.5136.88716.4005.6002.3487.948107.384
201863.41021.71885.1289.8667.14517.0115.8802.4738.353110.492
201965.57822.25287.83010.3607.56517.9256.1012.6268.727114.482
202067.53423.005 90.53910.5947.84718.4416.3982.7659.163118.143
Duits taalgebied20172.6331.5484.1818894691.3586942429366.475
20182.5961.4944.0908764881.3647002349346.388
20192.5931.4694.0628685191.3877502561.0066.455
20202.5681.4674.0358915481.439806 272 1.0786.552
Het Rijk2017468.467245.697714.164152.057104.965257.02278.27825.897104.1751.075.361
2018475.494249.272724.766156.354110.456266.81081.31526.553107.8681.099.444
2019485.259252.677737.936162.263116.690278.95386.03128.487114.5181.131. 407
2020498.795258.782757.577167.995123.585291.58090.79730.386121.183 1.170.340
Buitenland (2)20176.6082.1698.7771.5745772.1511.2192551.47412.402
20187.1392.2659.4041.5766112.1871.3282831.61113.202
20197.3342.3199.6531.6116462.2571.4052931.69813.608
20206.7672.0158.7821.4275601.9871.345 293 1.63812.407
Totaal regeling2017475.075247.866722.941153.631105.542259.17379.49726.152105.6491.087.763
2018482.633251.537734.170157.930111.067268.99782.64326.836109.4791.112.646
2019492.593254.996747.589163.874117.336281.21087.43628.780116.2161.145. 015
2020505.562260.797 766.359 169.422 124.145 293.567 92.142 30.679 122.8211.182.747

(1) Toestand op 31 december.

(2) Dit zijn de zelfstandigen die niet in België gedomicilieerd zijn, maar hier wel hun activiteit uitoefenen.

Bij de hoofdberoepen is er een stijging van 747.589 naar 766.359 eenheden (of +2,51%).Deze toename geldt zowel voor de mannen (van 492.593 naar 505.562 eenheden of +2,63%), als voor de vrouwen in hoofdberoep (van 254.996 naar 260.797 eenheden of +2,27%).

 

Het aantal zelfstandigen in bijberoep stijgt ook in 2020: 293.567 tegenover 281.210 in 2019. De mannelijke bijberoepers kenden een stijging van 163.874 naar 169.422 (+3,39%), terwijl de vrouwelijke bijberoepers een nog sterkere toename kenden van 117.336 naar 124.145 (+5,80%).

 

In het jaar 2020 zien we ook een stijging van het aantal zelfstandigen actief na pensioen(leeftijd): van 116.216 in 2019 naar 122.821 in 2020 (+5,68%). De mannen kennen een stijging van 5,38% (van 87.436 eenheden naar 92.142), de vrouwen van 6,60% (van 28.780 eenheden naar 30.679).  

Evolutie van het aantal verzekeringsplichtigen (zelfstandigen + help(st)ers)

Verdeling per taalgebied en bedrijfstak

Taalgebieden
Jaren (1)
BedrijfstakTotaal
LandbouwVisserijNijverheidHandelVrije
beroepen
DienstenDiversen
Nederlands taalgebied201759.894402147.956207.608190.02352.8188.531667.232
201863.054392152.968205.408197.74352.67510.196682.436
201964.319380161.870207.284208.64954.3766.531703.409
202066.554 371 170.755 210.455 218.241 55.162 8.690730.228
Frans taalgebied201727.89713159.12388.23595.72721.3851.772294.270
201828.97513360.67087.89299.29021.6701.498300.128
201929.35613162.23488.428103.46922.1311.312307.061
202030.060 131 64.271 89.101 107.564 22.565 1.725315.417
Tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad20172.0991331.36027.89739.0875.8841.044107.384
20182.6491832.98227.42940.2886.0101.116110.492
20192.7002234.89627.69142.4066.084683114.482
20202.945 21 36.266 27.949 43.944 6.203 815118.143
Duits taalgebied20171.21751.4391.6341.583572256.475
20181.18551.4351.5751.592564326.388
20191.18541.4391.5671.675565206.455
20201.188 4 1.474 1.578 1.736 550 226.552
Het Rijk201791.107551239.878325.374326.42080.65911.3721.075.361
201895.863548248.055322.304338.91380.91912.8421.099.444
201997.560537260.439324.970356.19983.1568.5461.131.407
2020100.747 527 272.766 329.083 371.485 84.480 11.252 1.170.340
Buitenland (2)2017642183.4304.6682.84459720312.402
2018795163.7554.7863.02362020713.202
2019844163.7514.8963.25966218013.608
202078217 3.512 4.374 2.933 571 218 12.407
Totaal regeling201791.749569243.308330.042329.26481.25611.5751.087.763
201896.658564251.810327.090341.93681.53913.0491.112.646
201998.404553264.190329.866359.45883.8188.7261.145. 015
2020101.529 544 276.278 333.457 374.418 85.051 11.470 1.182.747

(1) Toestand op 31 december.

(2) Dit zijn de zelfstandigen die niet in België gedomicilieerd zijn, maar hier wel hun activiteit uitoefenen.

Met uitzondering van de visserijsector blijven alle bedrijfstakken groeien. De stijging varieert echter per bedrijfstak.  

 

Aangezien de vrije beroepen hun sterk stijgende tendens voortzetten (van 359.458 naar 374.418 of +4,16%) en ook de nijverheid een stijging kent (van 264.190 naar 276.278 of +4,58%), merken we ook op dat dat de primaire sector fors stijgt met 3,15 %. In de landbouw is er een toename van 3,18% (van 98.404 naar 101.529) terwijl de visserij terugvalt met 1,63% (van 553 naar 544). 

 

Logischerwijze is de stijging in de dienstensector en de handel beperkt, zij kenden een stijging van respectievelijk +1,47% (van 83.818 naar 85.051) en +1,09% (van 329.866 naar 333.457).

Evolutie van het aantal starters

Verdeling per bedrijfstak

JaarLandbouwVisserijNijverheidHandelVrije beroepenDienstenDiversenTotaal
20168.3704129.31631.34331.6886.9801.457109.195
20178.0384531.74631.16234.6967.4241.490114.601
20188.3212233.80230.27433.4337.8055.343119.000
20197.9663039.05031.29738.2888.6671.187126.485
20208.371 27 35.492 28.648 35.149 7.353 1.557116.597

Evolutie van het aantal meewerkende echtgenoten

Jaar (toestand op 31 december)MinistatuutMaxistatuutTotaal
MannenVrouwenTotaalMannenVrouwenTotaalMannenVrouwenTotaal
20162814.5784.8593.16119.67822.8393.44224.25627.698
20172223.8774.0993.10119.06822.1693.32322.94526.268
20181863.3723.5582.99418.29021.2843.18021.66224.842
20191532.8983.0512.90617.54320.4493.05920.44123.500
2020121 2.484 2.605 2.924 17.031 19.955 3.045 19.51522.560

De laatste jaren is het aantal aangesloten meewerkende echtgenoten gedaald. Dit is ook het geval in 2020. Op 31 december 2020 waren 22.560 personen (3.045 mannen en 19.515 vrouwen) aangesloten als meewerkende echtgenoot [ministatuut: 2.605 (121 mannen en 2.484 vrouwen); maxistatuut: 19.955 (2.924 mannen en 17.031 vrouwen)], wat een daling van 940 eenheden of -4,00% betekent tegenover 2019. Zowel het ministatuut als het maxistatuut tonen een dalende trend: het ministatuut -446 eenheden of -14,62%; het maxistatuut -494 eenheden of -2,42 %.

Evolutie van het aantal verzekeringsplichtigen en het aantal starters

Verdeling per nationaliteit voor de periode 2018-2020

NationaliteitenAantal verzekeringsplichtigen (31 december)Aantal starters
201820192020201820192020
Nationaliteit behoort tot de Europese Unie
België978.3571.001. 8821.032.26486.467
90.46085.451
Duitsland2.7302.7692.864333342323
Griekenland1.8311.8921.900326320257
Spanje4.0044.1634.416818860811
Frankrijk16.03116.72317.5802.4252.5582.363
Italië14.06814.28814.4611.7671.8281.465
Nederland17.54617.94018.9162.4852.5602.551
Portugal5.3835.6616.0521.3391.4751.249
Polen8.5348.3758.5151.4871.5011.303
Bulgarije5.7815.9676.4932.4452.6112.311
Roemenië29.31932.12235.93311.63112.68511.056
Andere EU-lidstaten3.4783.6243.918808789735
Subtotaal 1.1.087.0621.115.4061.153.312112.331117.989109.875
Nationaliteit behoort niet tot de Europese Unie
Verenigd Koninkrijk2.4702.3362.318413444370
Marokko3.1003.3123.5729061.082905
Turkije2.7372.9493.293705752737
India1.0771.1081.166213228180
China2.3022.3592.461340323237
Pakistan937873884212198160
USA5976066521069994
Andere niet-EU-lidstaten12.36416.06615.088
3.7745.3704.039
Subtotaal 2.25.58429.60929.4346.6698.4966.722
Nationaliteit niet gekend
Niet gekend001000
Totaal aantal vreemdelingen134.289143.133150.48332.53336.02531.146
Algemeen totaal1.112.6461.145.0151.182.747119.000126.485116.597

Op 31 december 2020 noteren we 150.483 aangesloten zelfstandigen en helpers van vreemde nationaliteit. Vergeleken met 2019 gaat het over een stijging met 7.350 eenheden of +5,14%. De Roemeense, Nederlandse en Franse nationaliteiten zijn het sterkst vertegenwoordigd. Het aantal Roemenen is fors gestegen vergeleken met 2019 (een stijging van +11,86%: van 32.122 in 2019 naar 35.933 in 2020). Vergeleken met vorig jaar kent het aantal Nederlanders ook een flinke stijging (van 17.940 in 2019 naar 18.916 in 2020 of +5,44%). Vergeleken met 2019 stelt men ook een stijging van het aantal Fransen vast (van 16.723 in 2019 naar 17.580 in 2020 of +5,12%).

 

In 2020 begonnen 31.146 personen met een vreemde nationaliteit met een zelfstandige activiteit. Dit aantal is gedaald vergeleken met het jaar 2019. Gelet op de maatregelen die werden genomen tegen de pandemie lijkt deze daling heel logisch. Zij vertegenwoordigen 26,71% van het totaal aantal starters (116.597 eenheden) wat meer dan 1/4 is (27,34% in 2018 en 28,48% in 2019).

 

Onder de groep niet-Belgische starters blijft de Roemeense nationaliteit in 2020 de 1ste plaats bezetten in de rangschikking van "grootste vertegenwoordiging van niet-Belgische nationaliteit" met 11.056 starters. Vergeleken met 2019 (12.685 Roemeense starters) betekent dit een daling van 12,84%.

 

In dezelfde rangschikking bekleedt Nederland de 2de plaats (van 2.560 in 2019 naar 2.551 in 2020 of -0,35%) en Frankrijk de 3de plaats (van 2.558 in 2019 naar 2.363 in 2020 of -7,62%). 

Evolutie van de gemiddelde inkomsten (1)

Verdeling per bedrijfstak

In euro

Tellingsjaren / InkomstenjarenLandbouwVisserijNijverheidHandelVrije beroepenDienstenDiversenTotaal
2016 / 201315.074,2136.230,7320.137,6820.613,6531.094,4013.436,2016.727,0922.450,31
2017 / 201414.787,2637.613,8820.642,1021.201,0132.072,8814.091,9717.891,1523.135,56
2018 / 201512.478,1935.696,6020.195,5220.636,5931.234,8413.800,1618.311,2822.415,99
2019 / 201613.177,6227.602,0819.635,1019.992,5030.512,7613.725,4218.710,7621.947,28
2020 / 201713.597,3727.357,3519.698,2819.784,6529.951,9713.710,87 18.922,5321.807,23

(1) Het gaat hier meer bepaald om de brutobedrijfsinkomsten, verminderd met de bedrijfsuitgaven en -lasten en, in voorkomend geval, met de bedrijfsverliezen, vastgesteld overeenkomstig de wetgeving op de inkomstenbelastingen.

De gemiddelde netto-inkomsten, die de basis vormen voor de berekening van de sociale bijdragen, zijn licht gedaald in 2020. Het gemiddelde referte-inkomen van 2017 (waarop de voorlopige bijdragen 2020 berekend worden) bedroeg 21.807,23 euro. Dit betekent een procentuele daling van -0,64%. Ter vergelijking: voor de referte-inkomsten 2016 (die gebruikt werden voor de berekening van de voorlopige bijdragen 2019) was dit 21.947,28 euro.

 

De verschillen per sector blijven groot. De hoogste gemiddelde referte-inkomsten zijn terug te vinden in de sector van de vrije beroepen: 29.951,97 euro. 

 

De visserijsector (met daarin de rederijen) kent als sector op de tweede positie een gemiddeld referte-inkomen van 27.357,35 euro.

 

De gemiddelde beroepsinkomsten voor de verschillende bedrijfstakken kennen een daling vergeleken met vorig jaar behalve in de landbouw, de nijverheid en de diverse beroepen:

  • Landbouw: +419,75 euro of +3,19%
  • Visserij: -244,73 euro of -0,89%
  • Nijverheid: +63,18 euro of +0,32%
  • Handel: -207,85 euro of -1,04%
  • Vrije beroepen: -560,79 euro of -1,84%
  • Diensten: -14,55 of -0,11%
  • Diverse beroepen: +211,77 euro of +1,13%.

Evolutie van het aantal verzekeringsplichtige vennootschappen

Verdeling per socialeverzekeringsfonds

Toestand op 31 december

Socialeverzekeringsfonds2017201820192020
Group S21.56821.86922.04722.005
Xerius91.61198.691105.656113.979
Liantis86.53290.06493.82398.009
Partena54.68154.92754.61453.875
Acerta118.860121.838125.755130.190
Securex Integrity55.85758.40659.33260.371
Incozina5.1855.4625.4335.433
Multipen5.6995.7565.7645.755
Steunt Elkander5.5635.6165.6395.718
Caisse wallonne d’assurances sociales de l’UCM32.94933.59934.17335.132
Nationale hulpkas voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen55.39854.95153.54667.304
Totaal533.903551.179565.782597.771

Evolutie van het aantal verzekeringsplichtige vennootschappen

Verdeling per gewest

Toestand op 31 december

Gewest2017201820192020
Vlaams gewest330.927342.975354.456372.220
Waals gewest122.071125.097127.104133.856
Brussels gewest79.55781.20982.08087.970
Onbekend adres1.3481.8982.1423.725
Totaal533.903551.179565.782597.771

Op 2 jaar tijd bedraagt de stijging bij de verzekeringsplichtige vennootschappen die de jaarlijkse bijdrage verschuldigd zijn meer dan 40.000 eenheden (551.179 in 2018/ 565.782 in 2019/ 597.771 in 2020).

 

Het aantal failliete vennootschappen neemt af als gevolg van de beschermingsmaatregelen die werden genomen in de loop van het jaar 2020. 

Evolutie van het aantal gefailleerde vennootschappen

Verdeling per gewest

Toestand op 31 december

Gewest2017201820192020
Vlaams gewest3.1833.0763.1252.574
Waals gewest1.4451.4921.5521.232
Brussels gewest1.9942.4402.0281.207
Onbekend adres0737
Totaal6.6227.0156.7085.020

Aantal student-zelfstandigen

Verdeling per leeftijd en bedrijfstak

Toestand op 31 december 2020

LEEFTIJD (in jaren)LandbouwVisserijNijverheidHandel
Vrij beroepenDienstenDiversenTotaal
1826049110822721315
195301103322775458884
2070020940446594481.290
2179129550260970621.618
2270028151670274811.724
2375021737870648531.477
2451013529846133381.016
25003784022
TOTAAL42411.2992.5473.3104043618.346

Sinds 1 januari 2017 kunnen de studenten die een zelfstandige activiteit uitoefenen genieten van een nieuw statuut als student-zelfstandige.

 

Op 31 december 2020 worden er 8.346 student-zelfstandigen geteld vergeleken met 7.203 op 31 december 2019 (of +15,87%). Dit is toch een opmerkelijke stijging gezien die plaatsvindt tijdens een zeer moeilijk jaar. De top 3 van de sectoren waar we hen terugvinden is identiek aan de volledige groep zelfstandigen. Meer specifiek zijn de vrije beroepen goed vertegenwoordigd met 3.310 student-zelfstandigen (39,66%). Op de tweede plaats krijgen we de handel met 2.547 eenheden (30,52%) en op de derde plaats de nijverheid met 1.299 student-zelfstandigen (15,56%).

 

De verdeling per leeftijd toont aan dat het vooral de studenten van 21 t.e.m. 23 jaar oud zijn die gebruik maken van dit specifieke statuut. 

Verdeling van het aantal gepensioneerden

Verdeling per geslacht en aard van het pensioen - evolutie 1.01.2017 – 1.01.2020

GEHUWD, RUSTPENSIOEN GEZIN
JarenMannenVrouwenTotaal
1.01.201798.30848498.792
1.01.201896.05153296.583
1.01.201993.78555594.340
1.01.202090.74657191.317
GEHUWD, RUSTPENSIOEN ALLEENSTAANDE
JarenMannenVrouwenTotaal
1.01.201788.24068.740156.980
1.01.201893.63170.973164.604
1.01.201999.79772.945172.742
1.01.2020104.59674.064178.660
NIET-GEHUWD, RUSTPENSIOEN ALLEENSTAANDE
JarenMannenVrouwenTotaal
1.01.201775.09257.373132.465
1.01.201878.52660.258138.784
1.01.201982.18963.335145.524
1.01.202084.84465.968150.812
RUST- EN OVERLEVINGSPENSIOEN
JarenMannenVrouwenTotaal
1.01.20175.62397.356102.979
1.01.20185.78797.101102.888
1.01.20196.08797.074103.161
1.01.20206.30496.475102.779
OVERLEVINGSPENSIOEN EN OVERGANGSUITKERINGEN
JarenMannenVrouwenTotaal
1.01.201740850.01050.418
1.01.201841947.90648.325
1.01.201943645.75446.190
1.01.202043543.19643.631
TOTAAL
JarenMannenVrouwenTotaal
1.01.2017267.671273.963541.634
1.01.2018274.414276.770551.184
1.01.2019282.294279.663561.957
1.01.2020286.925280.274567.199

In de regeling voor zelfstandigen neemt het totaal aantal gepensioneerden toe van 561.957 in 2019 tot 567.199 in 2020 (tellingsdatum = 1 januari).

 

De toename weerspiegelt zich enkel bij de personen die een rustpensioen met tarief als alleenstaande genieten (zowel bij de gehuwden als de niet-gehuwden). We merken voor de eerste keer in de laatste 4 jaar een daling op van het aantal gezinspensioenen, rust- en overlevingspensioenen, en overlevingspensioenen en overgangsuitkeringen.